همشهری - محمد سرابی: این مجموعههای بزرگ اگرچه شبیه بوستانها به نظر میآیند اما از ابتدا بر اساس شناسایی و پرورش علمی گیاهان گوناگون ساخته شده و از این نظر با فضاهای سبز که برای گذران اوقات فراغت شهروندان ساخته شدهاند تفاوت دارند. در اینجا دو نمونه از باغهای گیاهشناسی شهری را میبینید.
برزیل
نخلهای ۳۰ متری در مزرعه فلفل
شهر بزرگ «ریو د ژانیرو» به دلیل موقعیت خود در میان دریا و کوهستان، وضعیت اقلیمی خاصی دارد. باغ گیاهشناسی ریو د ژانیرو با درختان نخل ۳۰ متری، در میان بافت اصلی این شهر قرار گرفت است اما یک سوی آن به منطقه کوهستانی حفاظت شده «تیجوکا» میرسد که باعث شده با طبیعت در ارتباط باشد.
در این باغ ۶۰۰۰ گونه گیاهی نگهداری میشوند که بعضی از آنها در خطر انقراض قرار دارند. همچنین بزرگترین کتابخانه گیاهشناسی کشور با ۳۲ هزار جلد کتاب در این باغ قرار دارد.
این باغ در سال ۱۸۰۸ به عنوان یک مزرعه آزمایشی کاشت فلفل و دارچین که از آمریکای مرکزی وارد میشد، در شهر بندری ریو د ژانیرو تاسیس شد. قرار بود بذر و گیاهان وارداتی در این مزرعه تکثیر و آماده کاشت در مناطق دیگر کشور شوند اما در مدت کوتاهی کاربری این محل از مزرعه به «بوستان شهری» تغییر کرد چنانکه در سال ۱۸۲۲ درهای آن به روی عموم مردم باز شد و از آن زمان تا کنون به صورت یکی از جاذبههای گردشگری شهر ریو د ژانیرو در آمده است. برخی از گیاهان به کار رفته در فضای سبز شهری مانند درختان نخل، ابتدا در این باغ تکثیر شدهاند و سابقه کاشت اولین نهالهای آن به سالهای دور میرسد. ذخیره گیاهی موجود در این باغ اکنون نیز منبعی برای نوسازی فضای سبز شهری است.
طبیعت زنده
نزدیک به ۱۴۰ گونه پرنده در این باغ زندگی میکنند. مشاهده برخی از این پرندگان در طبیعت دشوار است اما در شهر ریو د ژانیرو میتوان با مراجعه به این پارک، پرندگان وحشی و جنگلی را دید که به بازدیدکنندگان عادت کردهاند. تعدادی ساختمان تاریخی هم در این مجموعه باغ قرار دارند که تاریخ شهر را برای گردشگران بازگو میکنند.
اگر چه از درون باغ گیاهشناسی میتوان بعضی از آسمانخراشهای ساخته شده در تپهها و دامنه کوه و همینطور مجسمه معروف شهر ریو د ژانیرو را دید اما ساخت بناهای بیش از ۱۲ طبقه در اطراف باغ گیاهشناسی ممنوع است.
آلمان
گیاهان گرمسیری در شهر جنگزده
باغ گیاهشناسی برلین در سال ۱۸۹۷ در مساحت ۱۰۴ هکتار از پایتخت آلمان ساخته و در سال ۱۹۰۴ به صورت رسمی افتتاح شد. با توجه به آب و هوای سرد آلمان در همان ابتدا، یک گلخانه بزرگ ۶ هزار مترمربعی در آن ساخته شد که در آن از گیاهان مناطق گرمسیر مانند ارکیده، گیاهان گوشتخوار و کاکتوس نگهداری میشود. بعدا گلخانههای دیگری هم به آن اضافه و موزهای از گیاهان خشک شده هم در این مجموعه ساخته شد.
این باغ در نقشه ابتدایی شهر برلین در خارج از شهر قرار داشت اما گسترش شهر به سمت جنوب باعث شد که میان نقاط مسکونی قرار گیرد با این شهرداری باغ را به شکل اولیه خود حفظ کرد و در نقشهکشی سال ۱۹۳۸ یک منطقه ویژه شهری به آن اختصاص پیدا کرد. در طول جنگ جهانی دوم مشکلاتی برای حفظ باغ پیش آمد. کمبود زغالسنگ، حفظ دمای گلخانههای مخصوص گیاهان گرمسیری را سخت کرده بود و بمبارانها هواپیماها باعث شکسته شدن شیشهها میشد. تا چند سال بعد از پایان جنگ هم در زمینهای باز سیب زمینی کاشتند تا کمبود مواد غذایی در شهر جبران شود. با این حال به دلیل علاقه ساکنان برلین به این جاذبه شهری، در ده سال بعد از آن باغ بازسازی شد.
نیم میلیون گردشگر
باغ گیاهشناسی برلین بیشتر از ۲۰ هزار گونه گیاهی از سراسر جهان دارد و سالانه نیم میلیون گردشگر شهری از آن بازدید میکنند. دمای درون قسمتی از گلخانهها در تمام سالهای گذشته گرم نگهداشته شده است تا جایی که اکنون گیاهانی مانند بامبو در آن رشد میکنند. در سال ۲۰۰۳ کمبود بودجه ممکن بود باعث تعطیلی این مجموعه شود. حمایت مردمی از ادامه کار باغ گیاهشناسی آنقدر زیاد بود که در مدت کوتاهی نامهای با امضای ۷۸ هزار برلینی جمع شد و مدیر باغ آن را به شورای شهر ارائه کرد. شورا بودجه را در طول ۵ سال به تدریج کاهش داد اما فعالیت باغ حفظ شد.
بیشتر بخوانید: تئاتر شهر؛ نماینده فرهنگ هر شهر
نظر شما